بسم الله الرحمن الرحیم
4- «تولّی» بالاتر و با ارزش تر می باشد یا «تبرّی»؟ و آیا اصلاً «تولّی» بدون «تبرّی» معنا و ارزشی دارد؟
اوّلاً باید توجه داشت عقلاً «تولّی» بدون «تبرّی» معنا ندارد، یعنی نمی شود که شخص هم نسبت به اهل بیت علیهم السلام اظهار دوستی بنماید و هم نسبت به دشمنانشان. و اگر کسی این چنین باشد قطعاً در یکی از این دوستی ها کاذب و دروغگو می باشد کما اینکه در روایات اهل بیت علیهم السلام به این مطلب تصریح شده، برای نمونه:
مولای متقیان حضرت علی علیه السلام فرمودند: «هر کس می خواهد بداند که در ادّعای محبّت ما صادق است یا نه، بایستی دل خود را امتحان کند. اگر دید هم به ما و هم به دشمنان ما محبّت دارد، بداند، که از ما نبوده، و ما هم از او نیستیم. خدا و جبرئیل و میکائیل دشمن او هستند و خدای تعالی دشمن کافرین است.»1
و حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند: «کذِبَ مَن زعم أنه محبّنا و لم یتبرّء مِن أعدائنا».2
یعنی: «دروغ می گوید کسی که گمان می کند از دوستداران ماست ولی از دشمنان ما بیزاری نمی جوید».
و قرآن کریم در این رابطه می فرماید:«ما جعل الله لِرَجُلٍ من قَلبَینِ فی جَوفه».3
یعنی: «خداوند متعال در باطن هیچ فردی دو دل قرار نداده است.»
ثانیاً با سیری در روایات اهل بیت علیهم السلام در خواهیم یافت که هر جا سخن از ولایت است، برائت را نیز به دنبال دارد. برای نمونه:
حضرت رضا علیه السلام می فرمایند: «کمال الدین ولایتنا و البرائة من عدوّنا».4
یعنی: «کمال دین در ولایت و دوستی ما و برائت و بیزاری از دشمنان ما می باشد.»
و امام باقر علیه السلام می فرمایند: «هل الدینُ الّا الحبُّ و البُغضُ».5
یعنی: «آیا دین چیزی جز حبّ و بغض است؟»
پس طبق این دو مقدّمه و روایاتی که ذکر شد نمی توان «تبرّی» را کمتر از «تولّی» حساب نمود یعنی همانگونه که دوستداران و پیروان اهل بیت علیهم السلام به مسألۀ «تولّی» اهتمام می دهند باید به مسألۀ «تبرّی» نیز اهتمام بدهند.
البته بعضی از علماء قائلند که مسألۀ «تبرّی» بالاتر و مهمتر از «تولّی» می باشد و ادلّه ای را ذکر می کنند که ما به جهت اختصار به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
1-اوّلین شرط بندگی کلمۀ توحید «لا إله إلّا الله» می باشد که نخستین کلمۀ آن «لا إله» است. یعنی ابتدا باید هر چه غیر خدا می باشد را کنار زد و نفی کرد و از آنها بیزار شد و از آنها برائت جُست آنگاه «إلّا الله» گفت.
چنانچه قرآن کریم اولین شرط تمسّک به ریسمان الهی را کفر به طاغوت قرار داده سپس ایمان به خداوند: «فمن یکفر بالطاغوت و یُؤمن بالله فقد استَمسَکَ بالعروة الوثقی».6
یعنی: «کسی که به طاغوت کفر ورزید، و به خدای ایمان آورد، به ریسمان مطمئن الهی چنگ زده است.»
2-تبرّی و برائت در واقع یک معنای عامّ و وسیعی را در بردارند که در بطن و اساس آنها تولّی نهفته است؛ زیرا برائت و تبرّی به این معناست که انسان به خاطر ارادت و محبّتی که به اهل البیت علیهم السلام دارد و به خاطر ولایت و حقّی که ایشان بر گردن او دارند، از دشمنان اهل البیت علیهم السلام بیزاری و دوری بجوید. پس کسی که تبرّی دارد قطعاً تولّی و محبّت به اهل البیت علیهم السلام نیز دارد.
3-رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم به امیرالمومنین علیه السلام فرمودند:
یا علی! تو امیر و مقتدای مؤمنان و امام پرهیزکاران هستی…یاعلی!قسم به آن کسی که مرا به نبوّت مبعوث نمود و مرا بر تمام مردم برگیزید، اگر بندگان خدا هزار سال عبادت حق تعالی را بنماید از او پذیرفته نمی شود مگر اینکه با ولایت تو و ولایت امام از فرزندان تو باشد.
«و إنّ ولایتک لاتقبل إلّا بالبرائة من أعدائک و أعداء الأئمّة مِن وُلّدِک»
یعنی: «و ولایت تو هم پذیرفته نمی شود مگر اینکه همراه با برائت و بیزاری از دشمنان تو و دشمنان امامان از فرزندان تو باشد…»7
4-برتری لعن بر صلوات در فرمایشات معصومین علیهم السلام از جمله:
شیخ ابوالحسن مرندی از شیخ حرّ عاملی (صاحب کتاب وسائل الشیعه) نقل نموده که «امیرالمونین علیه السلام در حال طواف کعبه بودند که دیدند مردی پردۀ خانۀ کعبه را گرفته و صلوات بر محمّد و آل محمّد می فرستد. حضرت بر او سلام نمودند. دفعۀ دوم حضرت او را دیدند ولی سلام نکردند. آن مردعرض کرد: یا امیرالمومنین! چرا این بار بر من سلام ننمودید؟ حضرت فرمودند: نخواستم تو را از ذکر لعن که این بار مشغول آن بودی باز دارم، چرا که لعن از سلام و جواب سلام و صلوات بر محمّد و آل محمّد بالاتر و بافضیلت تر است.»
و در روایت دیگری آمده است: «مرد خیاطی دو پیراهن نزد امام صادق علیه السلام آورد و عرض کرد: من هنگام دوختن یکی از این دو پیراهن صلوات بر محمّد و آل محمّد فرستادم و هنگام دوختن دیگری لعن بر دشمنان محمّد و آل محمّد. شما کدام یک را اختیار می فرمایید؟
امام صادق علیه السلام پیراهنی را که با ذکر لعن دوخته شده بود را انتخاب نمودند و فرمودند: من این پیراهن را بیشتر دوست دارم.»8
5-تقدم صد لعن «اللهم العن اوّل ظالم ظلم حق محمّد و آل محمّد…»، بر صد سلام «السلام علیک یا اباعبدالله…» در زیارت شریفۀ عاشورا.
«بر عمر لعنت بر آل محمد صلوات»
