بسم الله الرحمن الرحیم
حضرت حق سبحانه وتعالی به ذاتِ خود مستغنی وبی نیاز است از عالم وعالمیان اما اسماء نامتناهی اللهی مقتضی ودرخورآن است که هر یک رامظهری باشد تا اثر آن اسم در آن مظهر به ظهور رسد،ومسمّی-که ذات حق تعالی است – در آن مظهر بر نظر موحّد جلوه کند.مثلاً«الرّحمن » «الرّزاق» «القهّار»هر یک اسمیست از اسماء حق سبحانه ،وظهور آن به راحم ومرحوم و رازق ومرزوق وقاهر ومقهور تواند بود ، که تا در خارج راحمی ومرحومی نباشد،رحمانیّت ظاهر نگردد، وهمچنین رازقیت وقاهریت،وجمیع اسماء را بر این، قیاس باید کرد پس سبب جمیع موجوداتِ جزئیه طلب اسماء حق بود. و همۀ اسماء حق در تحت حیطهء اسم «الله» است که جامع و در بر دارندهء جمیع اسماء است و به همه محیط است و او نیز اقتضای مظهری کلّی و تام می کرد ، که آن مظهر را از راه جامعیت و تامیّت مناسبتی و خویشی با اسم جامع که «الله»است باشد تا خلیفهء الله باشد در رسانیدن فیض و کمالات از اسم الله به ماسِوَی الله که عالمیانند و آن مظهرِ جامع، تجلّی اول و روح محمّدی صلّی الله علیه و اله و سلّم بُوَد که فرمودهء حضرتش :اَوَلُ ما خَلَقَ الله «روحی»یا«نوری»عبارت از آن است و کذا فی البحار عن جابرقال : قال رسول الله صلّی الله علیه و اله و سلّم اول ما خَلَقَ الله نوری ،اِبتَدَعَهُ مِن نوره وَ اشتَقَه مِن جَلالِ عَظَمَتِه. پس اصل ومنشأ وابتداء و معاد و بازگشت جملهء خلایق حضرت حقیقة الحَقایِق است و آن نیست مگر حقیقت محمّدی و نور احمدی صلّی الله علیه و اله و سلّم که صورت و وجه حضرت واحدیِ احدیست که از عظمت جلال حق مشتق گشته و جامع جملهء کمالات الهی و کیانی و واضع میزان همۀ مراتب اعتدالات مَلَکی و حیوانی و انسانی آن حضرت است، عالم و عالمیان صور و اجزاء تفصیل او، و آدم و آدمیان مسخر برای تکمیل او، مر نظام آفرینش را و به این مطلب اشاره دارد قول حضرتش « انا سید ولد آدم» و «آدم و من دونه تحت لوائی»
آنچه اول شد پدید از جیب غیب بود نور جان او بی هیچ ریب
بعد از آن، آن نور مطلق زد علم گشت عرش و کرسی و لوح و قلم
یک علم از نور پاکش عالم است یک علم ذریت است و آدم است
نور او چون اصل موجودات بود ذات او چون مُعطی هر ذات بود
واجب آمد دعوتِ هر دو جهانش دعوت ذرات پیدا و نهانش
پس اوست صادر اول و مظهر اسم اعظم که الله است و تجلی اعظم که در دعای شب بیست و هفتم ماه رجب آمده «اللهم انی اسئلک بتجلی الاعظم » نبی اکرم تجلی اعظم و هیچ دوییت بین متجلی یعنی حضرت حق و تجلی که نبی اکرم است به چشم نمی خورد«البته چشم دل» چون حیثیت نوری است و از صفای متجلی دوگانگی مشاهده نمی شود به قول صاحب بن عباد رحمة الله علیه متوفی 385
رَقَّ الزجاج و رقتِ الخمر فَتَشابها فتشا کَلَ الامر
فکانما خمرٌ و لا قَدَحٌ و کانها قَدَحّ و لا خمر
ترجمۀ شعر صاحب این رباعی است که به عراقی منسوب است
از صفای می و لطافت جام به هم آمیخت رنگ جام و مدام
همه جام است و نیست گوئی می یا مدام است و نیست گویی جام
ازصفای متجلی و لطافت تجلی دوگانگی تصور نمی شود، تجلی درعین متجلی و متجلی درعین تجلی چون وحدت حقۀ حقیقیة است نه اتحاد که دو بوده اند و یکی شده باشند در وحدت از ابتدا دوئیت وجود ندارد به قول قا آنی
صورت و صورت نگاراز هم اگر دارند فرق از چه این صورت ندارد فرق با صورت نگار
چرا متجلی و تجلی فرق ندارند؟ چون حیثیت نوری و بی حدی است، نظیر آیۀ 48 سورهء زخرف «وما نریهم من آیةاّلا هی اکبر من اختها»نکره در سیاق نفی افادهء عموم می کند آیه یعنی همه آیات یعنی ما هیچ آیتی را ننمودیم مگر آنکه از آیت دیگر بزرگ تر، هر آیتی را نگاه کنی هم مفضل است هم مفضل علیه یعنی همان آیه که اکبر است کبیر است و بالعکس همان آیه که کبیر است اکبر می باشد چون حیثیت نوری است، در لسان خودمان گوییم یکی از یکی بهتر، این از آن بهتر و آن از این بهتر، متجلی و تجلی هم اینگونه است پس هویت نبی اکرم غیر از هویت حضرت حق نیست چرا که او صادر اول و تجلی اعظم و تمام شئونات او عین شئونات واجب الوجود، حق که نور مطلق است باید درتجلی اول هم مطلق باشد و الا حق مطلق نیست، وجود بحت و تام باید ظلش تمام احکام او را داشته باشد « الم تر الی ربک کیف مد الظل» اگردر تجلی اول ممکن الوجود باشد نه واجب،لازم آید که واجب، واجب نباشد چون تجلی بی واسطه است به قول حکیم نظامی
تختهء اول که الف نقش بست بر درمحجوبۀ احمد نشست
حلقهء «حا» را کالف اقلیم داد طوق ز دال و کمراز میم داد
لاجرم او یافت از آن میم و دال دایرهء دولت و خط کمال
بود در این گنبد فیروز خشت تازه ترنجی زسرای بهشت
رسم ترنج است که در روزگار پیش دهد میوه پس آرد بهار
کنت نبیا که علم پیش برد ختم نبوت به محمد سپرد
از این مقدمه روشن شد که مقام و عظمت نبی اکرم ذاتی حضرتش می باشد نه کسبی که از بندگی و طاعت به مقام رسالت و نبوت و ولایت مطلقه رسیده باشد که بعضی چنین گمان می کنند و پرواضح است که این پنداریست بس سخیف چون مطلب برعکس می باشد، نبوت طلیعه ایست برای عبادت و تکوین مقدمه ایست برای تشریع نه بالعکس، ذات نبی اکرم ذات عبودیت است و کنه عبودیت ربوبیت «العبودیة جوهرة کنهها الربوبیة» و به قول مولوی
عقل اول راند بر عقل دوم ماهی از سرکنده گرددنی ، ز، دُم
ما ز بالائیم و بالا میرویم ما ز دریائیم و دریا میرویم
نبی اکرم عبادت می کند چون ذاتش ذات عبادت است و، از کوزه برون همان تراود که در اوست، اگر از معبود چیزی در عابد نباشد ممکن نیست عابد، عابد باشد
تا که از جانب معشوقه نباشد کششی کوشش عاشق بی چاره به جائی نرسد
اگر عبد به عوارض بشریت عبد شود، رب بودن رب معنی ندارد و معبود از عبد تهی است که عبادت فنای عابد است در معبود، عبد به معبود دیده می شود، مقید باید به مطلق منتهی شود عبادت برای سیر تکاملی وصعودی است برای ممکنات که ظل ظل هستند آن هم به پیغمبراکرم که واسطه در نزول است از ذات حضرت حق که همۀ افعال و عبادات به محور ذات است و اگر به ذات عابد نباشد عابد ذاتاً عاصی است وفعلا وعملا عابد پس این عبادات برای ما وسیلۀئصعود و تکامل است نه برای نبی اکرم که فرمود :« کنت نبیا و الادم بین الماء و الطین» یعنی من نبی بودم در حالی که آدم بین آب و گل بود، این یعنی چه؟ به قول محتشم
هنوز سجدهء آدم نکرده بود ملک که بود گَرد سجود تو بر جبین ما را
اگر نبی اکرم از عبادت به این مقام رسید قبل از خلقت آدم چگونه نبی بوده این نیست مگر اینکه ذات حضرتش ذات عبدیة و عبادت باشد که به قول ابن فارض مصری از لسان نبی اکرم گوید:
و اِنی و اِن کنتُ ابن آدم صورةً فَلِیَ فیه معنیً شاهدٌ باُبوّتی
من به ظاهر گر چه ز آدم زاده ام لیک معناً جَدِّ جَدّ افتاده ام
یعنی اگر چه من به صورت فرزند و جزو آدم هستم لیکن در من معنائی است و آن معنا گواه من است بر پدری من مر آدم را و آن روحی است که در آدم دمیده شد که «نفخت فیه من روحی» و ملائکه مامور شدند بدان سجده کنند . شیخ بهائی گوید
من آینۀ طلعت خورشید وجودم از عکس رخش مظهر انوار شهودم
ابلیس نشد ساجد و مردود ابد شد آن دم که ملائک همه کردند سجودم
پس آدم صفی هنوز در میان آب و گل بود که او بر تخت جان و دل به ضبط اقالیم نبوت می پرداخت، موسی کلیم هنوز حلقهء در «ارنی انظر الیک» می زد که او درحجرۀ «الم تر الی ربک» خلوت می ساخت، رسول امین و حبیب رب العالمین که «لولاک لما خلقت الافلاک» در شأن اوست و طاق فیروزۀ افلاک ایوان او، و سعادت«لَعَمرک» تاج او و لباس تقوی دیباج او، و سدرۀ«سبحان الذی اسری» صفت قرب و معراج او به قول حکیم قاآنی
د ر حجاب کنت کنزا بود حق پنهان هنوز گو خدا را بندگی کردی به قلب خاکسار
ا ز گل آدم هنوز اندر میان نامی نبود کا و شمار نسل آدم کرد تا روز شمار
نار و جنت بود در بطن مشیت مختفی کا و گروهی را به جنت برد و قومی را به نار
پیش از آن کز صلب حکمت قدرت آبستن شود در شمیمۀ مام دادی قوت طفل شیرخوار
بچهء امکان هنوز اندر شمیمۀ امر بود کا و یتیمان را سر از رحمت گرفتی در کنار
این مطالب که بیان شد با کشف و برهان به اثبات رسیده است و جای شک و شبهه نیست تجلی مانند متجلی چنان پر و صمد است که جای بالا رفتن ندارد که بخواهد به عبادت سیر تکاملی کند و اگر بالا رود نقص در متجلی پیدا می شود چون تجلی آینۀ تمام نمای متجلی و عین او و به هیچ وجه بالا نمی رود حتی به عبادت خودش تا چه رسد به صلوات ودرود ما بر حضرتش،شهید ثانی رحمة الله علیه دراول کتاب شرح لمعه بدین معنی اشاره فرموده: وغایة السئوال بها عائد الی المصلی لان الله تعالی قد اعطی نبیه صلی الله علیه و آله و سلم من المنزلة و الزلفی لدیه مالا یؤثرفیه صلوة مصّل کما نطقت به الاخبار و صرح به العلماء الاخیار یعنی نتیجۀ سؤال به این صلوات به فرستندۀ صلوات برگشت می کند چون خداوند در نزد خود منزلتی به نبی اکرم عطا فرموده که صلوات درآن مقام و منزلت تأثیری ندارد چنانچه روایات ناطق به این مطلب است و علماء بدان تصریح فرموده اند . اگر این بحث سنگین بود و مشکل از ناحیۀ ما نیست خود مطلب اینگونه است سخن عشق و وحدت و وجود بحت و تجلی است و اینها از جنس ماده نیست مجرد است اگر خواهی دریابی باید مجرد شوی که گوید
رو مجرد شود مجرد را ببین دیدن هر چیز را شرط است این
تا تخته بند مادة هستی سر وحدت درنیابی
وحدت از خود داری ما تهمت آلود دوئیست عکس در آب است تا استاده ای بیرون آب
تا بر ساحل کثرت لنگر انداخته و خود را به دریای وحدت نزده و در حق فانی نگشته ای بر تو سر وحدت کشف نخواهد شد و واحد را به چشم دو بین و احول دو تا خواهی دید.
جمال و آینه و عشق و عاشق است یکی بیان آن ز موحد بجو نه از احول
سر وحدت که در او خلوتیان حیرانند گر ز رندان خرابات بپرسی دانند
پس به قول حافظ
تا نگردی آشنا زین پرده بوئی نشنوی گوش نامحرم نباشد جای پیغام سروش
در خاتمه این نکته را یا آوری کنیم که نبی اکرم به شهادت رسیدند و اینکه می گویند رحلت صحیح نیست باید گفته شود شهادت تا بدانند چه کسی حضرتش را به شهادت رساند در تفسیر صافی در ذیل آیهء شریفۀ «افاِن مات او قتل انقلبتم علی اعقابکم»این روایت نقل شده عن الصادق علیه السلام قال: اتدرون مات النبی او قتل ان الله یقول افان مات اَوقتل انقلبتم علی اعقابکم ثم قال انهما سقتاه قبل الموت یعنی الامرتین لعنهما الله و ابویهما و درتفسیر نورالثقلین ازعیاشی نقل شده همین روایت با اختلاف… علی اعقابکم»فبسم قبل الموت انهما سقتاه فقلنا: انهما و ابو هما شرّ من خلق الله و در بحار الانوار به جایسقتاه ، سمّتاه نقل شده یعنی امام صادق فرمودند آیا می دانید پیغمبر اکرم به مرگ طبیعی رحلت فرمودند یا به قتل رسیدند سپس فرمودند به سمّ یعنی آن دو زن حضرت را مسموم کردند راوی گوید سپس من گفتم آن دو زن و پدران آن دو از بدترین خلق خدا هستند که واضح است آن دو زن حفصه دخترعمر و عایشه دختر ابی بکر می باشندلعنة الله علیهما و علی ابویهما وعلی من مال الیهما الی یوم القیامة .
والسلام
